Święciechowa

Jest jedną z najstarszych osad w Wielkopolsce. Położona w odległości 5 km na zachód od Leszna.

Na przestrzeni wieków jej nazwa ulegała zmianie: Święciechowo, Święciechów, Svecechow, Sveczechow, Swanczechew, niem Schwetzkau, Reichenau.

Wieś znana była w końcu XI wieku jako osada targowa, położona na starym trakcie z Poznania do Głogowa – świadczyło to o jej atrakcyjności. Po raz pierwszy Święciechowa trafiła na karty historii w roku 1000. Zdążający do grobu św. Wojciecha w Gnieźnie Cesarz Otton III musiał przejeżdżać przez Święciechowę. Celem jego było także spotkanie z Bolesławem Chrobrym podczas Zjazdu Gnieźnieńskiego. Od końca XI wieku do początku XIX wieku stanowiła własność benedyktynów z Lubinia. W ostatnim ćwierćwieczu XIII w. (1277 r. ) benedyktyni lubińscy przystąpili do zorganizowania w Święciechowie miasta na prawie niemieckim.

Podstawy prawne miasta zostały stworzone nielegalnie poprzez sfabrykowanie przywileju opatrzonego datą 1277 r. wzorowanego na Krzywiniu. Nowo powstałą sytuację szybko zalegalizowano w 1302 r. (zatwierdził ja formalnie książę Henryk Głogowski). Niejasna sytuacja prawna miasta spowodowała, że dopiero w 1333 r. dokonano pomiaru gruntów miejscowości. Nie było murów obronnych, ale istniała brama miejska – miejsce pobierania cła i myta. Znajdowała się na obecnej ul. Wschowskiej. Przeprowadzono również zmiany w dotychczasowym układzie przestrzennym miasta. Polegały one głównie na wytyczeniu na terenie dawnego obszernego placu targowego czworobocznego rynku i regularnych kwartałów przyległych z czterech stron do rynku . Rynek zlokalizowano w zachodniej części dawnego targowiska. W roku 1333 po raz pierwszy wspomniany jest wójt Święciechowy. Z tego okresu pochodzi herb miasta., który przedstawia Chrystusa Bolejącego, wstającego z otwartego grobu ze skrzyżowanymi rękami. W prawej ręce trzyma bicz – symbol męki , w lewej gałązki palmowe – symbol chwały. Głowa z koroną cierniową zwieńczona jest aureolą. Postać odziana jest w przepaskę na biodrach. Chrystus jest koloru białego na niebieskim tle, ze złotą aureolą, grób ma barwę żółtą. Najważniejsze pieczęcie z herbem Święciechowy pochodzą z 1569, 1667, 1807r.

Napisy na pieczęciach zmieniały się. Najwcześniejszy napis brzmiał: SIGIL: CIVITAS – SCHWECIHOVIIENSIS (z łac. pieczęć, prawo, obywatelstwo, państwo, granica, naród). W 1458 r. podczas wojny trzynastoletniej z Krzyżakami Święciechowa była zakwalifikowana do grupy VII miast i została zobowiązana do wystawienia na wyprawę dziesięciu zbrojnych. W tym czasie dla porównania Poznań dostarczał 60, Wschowa 20, Gostyń 15.

Jako miasto stanowiło ważny etap na kupieckiej drodze. Urządzano tutaj cotygodniowe targi i jeden doroczny jarmark. Król Kazimierz Jagiellończyk dał zezwolenie na drugi jarmark, który odbywał się w niedzielę po Zielonych Świętach i w Święto Podwyższenia Krzyża. W 1474 r. Święciechowa została spalona przez Ślązaków. Spłonął również Kościół. Nowy powstał około 1483 r. z cegły, z wieżą – staraniem sołtysa Jerzego z zebranej w tym celu jałmużny. Kościół płonął kilkakrotnie, ostatni raz był po roku 1780 odbudowany. 3 czerwca 1780 r. spłonęło prawie całe miasto.

Święciechowy nie mijały również epidemie. W latach 1709 -1710 (po wojnie północnej) cholera zdziesiątkowała ludność miasteczka. W tym czasie powstały na wylocie czterech głównych ulic kapliczki, w których dwie zachowały się do dzisiaj. Jedna przy drodze do Krzycka, druga przy drodze w kierunku Piotrowic.

W okresie napięć religijnych w XVI i XVII w. Święciechowa zaczęła ulegać nowinkom innowierczym. Dominację katolików zapewnił Opat lubiński Stanisław Kiszewski. W roku 1642 na prośbę burmistrza oraz magistratu przybyli tutaj jezuici z Głogowa i utworzyli 6 klas gimnazjum, które działało w latach 1644-1653. Szkoła parafialna istniała w Święciechowie już w 1610 r. Pisano o niej: Szkoła w Święciechowie jest murowana, stoi obok kościoła, utrzymywanie tak budynku jako też rektora należy do magistratu, który mu płaci z kasy miejskiej 60 zł rocznie. Jednakże pleban może go według upodobania swego oddalić od szkoły i nikt nie może być rektorem tylko osoba podobająca się proboszczowi. Nauki tyle potrzeba, ile do uczenia dzieci potrzeba. Kantora i młodzieńca szkolnego nie ma w Święciechowie, z przyczyn, że ich utrzymanie jest trudne wśród ludzi świeżo do Kościoła Bożego nawróconych.

Wizyty Happa z 1610 r. i Wolińskiego z roku 1737 r. zaświadczają również o istnieniu w miejscowości szpitala. Pierwsza mówi: Szpital ma budynki drewniane. Kiedy był założonym , nie wiadomo; nie wiadomo też jaką liczbę ubogich ma utrzymywać; obecnie jest dziesięciu. Uposażenie jego jest takie: posiada pewną część roli idąc ku Krzycku, dwie łąki i ogród. Druga: Szpital jest postawiony z drzewa, ma jedna wielką izbę ogrzewaną i dwanaście komórek, w których mieszka sześciu ubogich. Z wizyty Wolińskiego dowiadujemy się, że w roku 1737 prócz ról, miał jeszcze szpital małe sumki częściowo darowane przez proboszczów miejscowych, a w części przez mieszczan święciechowskich.

W XVI w. nastąpił ciekawy proces grupowania się rzemieślników w centrum miasta z jednoczesnym wypieraniem mieszczan i rolników na rozwijające się obrzeża. Warto wspomnieć, że dzisiejszy Nowy Rynek w Lesznie wchodził w skład przedmieścia Święciechowy. Szczególnie liczny i czynny był cech płócienników, posiadający przywileje statutowe z lat 1621, 1672, 1740, 1753, co wskazuje na stały rozwój tej gałęzi włókienniczej. Liczba majstrów wahała się w granicach 30-tu. Handel płótnem był bardzo rozwinięty. O jego rozmiarach może świadczyć wiadomość z 1660 r., z której wynika, że Adam Klicha ze Święciechowy przywiózł do Poznania płótna wartości 250 zł.p.

Głównym zatrudnieniem ludności było rolnictwo i rzemiosło. Najwięcej było płócienników – 31, młynarzy – 20, rzeźników – 12, szewców – 15, sukienników – 1. W XVIII w. zmienił się układ wśród rzemieślników. Najliczniejsza była grupa rzeźników. Mieli do dyspozycji pastwiska miejskie do wypasu bydła. Byli też zwolnieni z cła za bydło sprowadzane na potrzeby miejscowe, a uiszczali jedynie opłaty celne za woły pędzone za granicę. Około 1728 r. na terenie gminy czynna była drukarnia. Z jej działalnością związany był rozwój cechu introligatorów.

Święciechowę dotykały również różne klęski, zarówno w czasie działań wojennych 1656 r. jak i wskutek silnych pożarów w 1549 r., 1780 r. Miasto do 1710 r. należało do opactwa lubiąskiego. Podpisanie tzw. konkordatu wschowskiego spowodowało, że przeszło ono do dóbr królewskich. Jest też pewne, iż w okresie wojny północnej, w czasie zimowej wyprawy w 1706 r. wojska szwedzkie pod wodzą Marszałka Rhonskiolda przechodziły przez Święciechowę. W wyniku II rozbioru Polski w 1793 r. Święciechowa została włączona do Prus. Następuje powolny upadek miasta. W listopadzie 1806r. wkroczyły do Wielkopolski wojska napoleońskie. Na krótki okres czasu Święciechowa miała własną, polska administrację. Ponowne ożywienie gospodarcze obserwowane jest na przełomie XIX/XX w. Buduje się nowe domy, prawie wszystkie są z cegły, a ulice wybrukowane. Świeciechowe zamieszkuje 1500 osób, w tym 109 rzemieślników. Wśród nich byli: sukiennicy, muzycy, szczotkarze, garncarze, pracze, koszykarze, budowniczowie wiatraków. Dominowali murarze, młynarze, piekarze i restauratorzy. W 1865 r. powstaje Bractwo Kurkowe, które w latach międzywojennych liczy około 100 członków i posiada własny sztandar. Po koniec XIX w. i na początku XX w. niemieckie gospodarstwa wykupują Polacy.

W latach 1900-1914 w polskie ręce przeszło 20 gospodarstw. Wykupili je m. in.: Borowiak, J.Szblewski, J.Kalitka, Hof, trzech Fabiańskich, Szyszkowiak, Płócienniczak, Tiel, Gbiorczyk, Urbański, Urbański Wojciech, Kałmuczak i inni. W czasie I wojny światowej zginęło 42 mieszkańców Święciechowy, w tym 13 Polaków. Miasto przypadło Polsce na mocy Traktatu Wersalskiego dopiero 19 stycznia 1920 r. Pierwsze oddziały polskie wkroczyły do Święciechowy 18 stycznia 1920 r. Dotychczasowy burmistrz Karol Engel złożył swój urząd w maju 1920 r. i wyjechał do Niemiec. Obowiązki burmistrza przejął Wojciech Różanek.

W 1920 r. na rynku postawiono Pomnik Powstańców Wielkopolskich walczącym o wolność. We wrześniu 1939 r. został zniszczony i postawiony po wojnie ku czci żołnierzy i ofiar wojen. W okresie 1920-1939 r. Święciechowa nie rozwijała się . Dotknął ją również wielki kryzys, miasteczko położone przy granicy, pozbawione zakładów pracy wegetowało, szerzyło się bezrobocie.

Na mocy rozporządzenia MSW z 21 lipca 1934 r. Święciechowa utraciła prawa miejskie. W pierwszych dniach września 1939 r. w Święciechowie zaczęła urzędować administracja niemiecka. Niemcy wywłaszczyli wszystkich Polaków i rolników.

Wyzwolona została 29 stycznia 1945 r. Od tego dnia zaczęto organizować nowe życie. Nastąpił rozwój budownictwa, powstały nowe osiedla. Wybudowano wiele obiektów użyteczności publicznej m.in. ośrodek zdrowia, salę wiejską, bibliotekę, ośrodek kultury, stadion LZS, sklepy, rozbudowano szkołę, wybudowano nową salę gimnastyczną, zmodernizowano przedszkole. Rozwija się rzemiosło – głównie w zakresie usług. W 2004 r. dwie firmy prywatne prowadzące działalność w zakresie przetwórstwa spożywczego zostały wpisaniem na listę krajowych zakładów uprawnionych do eksportu na rynki państw członkowskich Unii Europejskiej. Miejscowość posiada sieć wodociągową, kanalizację sanitarną i częściowo rozprowadzona jest sieć gazyfikacyjna. Nowe tereny budowlane pozwalają na rozwój budownictwa mieszkaniowego i przemysłowego.

źródło: www.swieciechowa.pl

➡️ Sołtys wsi: Józef Buszewicz, tel. 725 029 339